HMK m.166/1’deki Birleştirme Kararının Bağlayıcılığına İlişkin Hüküm, Kanuni Hâkim Güvencesine Aykırılık Nedeniyle Anayasa Mahkemesi Tarafından İptal Edilmiştir.

Nevşehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin yaptığı başvuru üzerine Anayasanın 2, 13, 36, 37,138. maddelerine aykırılığı ileri sürülen başvurusu üzerine yapılan inceleme sonucunda 25.09.2025 Tarihli 33028 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı’ nda HMK m.166/1’de yer alan “Birleştirme kararı, ikinci davanın açıldığı mahkemece verilir ve bu karar, diğer mahkemeyi bağlar.” cümlesindeki ‘ve bu karar diğer mahkemeyi bağlar’ ibaresi Anayasa’nın 37. maddesinde belirtilen Kanuni Hakim Güvencesine aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

Kararın gerekçesinde Kanuni Hakim Güvencesi’ ne dayanılarak daha önce verilen Anayasa Mahkemesi Kararlarına atıf yapılmış ve “Bu itibarla belirli bir uyuşmazlıkla sınırlı olmak üzere koşulları oluşmamasına rağmen ikinci davanın açıldığı mahkeme tarafından bağlayıcı olarak birleştirme kararı verilebilmesi normal şartlar altında söz konusu davaya bakacak olan mahkemeyi/hakimi geri dönülemez şekilde değiştirmektedir. Dolayısıyla kural kapsamında ikinci davanın açıldığı mahkemeyi bağlamasının kanuni hakim güvencesiyle bağdaştığı söylenemez” ifadelerine yer vermiştir.

Ancak, söz konusu iptal kararının ardından uygulamada önemli bir belirsizlik doğmuştur. Zira mahkemelerin birleştirme kararlarına karşı hangi kanun yoluna başvurulacağı hususu henüz açıkça düzenlenmemiştir. Bu eksiklik, hem usul ekonomisi hem de adil yargılanma hakkı bakımından çeşitli sorunlara yol açabilecektir. Özellikle, farklı mahkemeler arasında doğabilecek yetki çatışmaları ve tarafların kanun yoluna erişim hakkının zedelenmemesi için, kısa süre içerisinde mevzuatta gerekli düzenlemenin yapılması zorunluluk arz etmektedir. Kanun koyucunun bu konuda ivedi bir adım atması, uygulamada birlik ve öngörülebilirliğin sağlanması bakımından büyük önem taşımaktadır.

Anayasa Mahkemesi Kararı: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/09/20250925-4.pdf