Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelikte Yapılan Değişikliklere İlişkin Değerlendirmeler

1. Değişikliklerin Amacı

Araçların satış, devir ve tescil hizmetlerinin yürütülmesi hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik 04.12.2024 tarihinde yayımlandı. Yönetmelikte yapılan değişikliklerin temel amacı, vatandaşlara hizmet sunumunda dijitalleşmeyi artırmak, işlemleri hızlandırmak, şeffaflığı sağlamak ve bazı alanlardaki suiistimalleri önlemektir. Özellikle kaybedilen plaka işlemlerinin e-Devlet üzerinden yapılabilmesi, vatandaşların bürokratik süreçlerde yaşadığı zaman kaybını önlemeyi hedeflemektedir. Bunun yanında, engelli araçlarının tesciline ilişkin getirilen yeni düzenlemeler, bu araçlarla ilgili özel hakların kötüye kullanılmasını engellemeyi amaçlamaktadır.

2. Dijitalleşme ve Kolaylık

Yönetmeliğin 10. maddesine eklenen ek fıkra ile kaybedilen plakaların yeniden basımı, iletişim bilgilerinin güncellenmesi gibi işlemler artık e-Devlet üzerinden yapılabilecektir. Bu değişiklikle, vatandaşların noter veya diğer fiziksel başvuru noktalarına gitmek zorunda kalmadan işlemlerini hızlıca tamamlamaları sağlanmıştır. Ayrıca, elektronik ortamda tutulan tescil bilgileri ve plaka basım talepleri, veri güvenliğini artırırken işlem süreçlerini daha şeffaf hale getirmiştir. Böylece vatandaşların işlemleri hızlanacak ve devlet hizmetlerine erişim kolaylaşacaktır. Yönetmelikte yapılan bu değişiklikler 4 Aralık 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

3. Engelli Araçlarına İlişkin Düzenlemeler

Yönetmeliğin “Engelli Araçlarının Tescili” başlıklı 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrasının (b) bendi değiştirilmiş ve aynı fıkraya ek bent eklenmiştir. Engelli araçlarının tescil kayıtlarına eklenen yeni şerhler, bu araçların yalnızca belirli kişiler tarafından kullanılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Eski yönetmelikte üçüncü derece kan ve kayın hısımlarının aracı kullanmasına izin verilirken, “Araç sahibi engelli kişinin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden birinci derece kan ve kayın hısımları, kardeşleri, vasisi veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü arasından tescil kayıtlarına işlenen en fazla iki kişi tarafından kullanılabilir.” şeklinde şerh işlenir. hükmü gereği, yeni düzenlemeyle bu hak, birinci derece kan ve kayın hısımlarıyla sınırlandırılmış ve en fazla iki kişiyle kısıtlanmıştır. Ayrıca, engelli kişinin bizzat araçta bulunmaması halinde, aracın üçüncü kişiler tarafından kullanılmasının önüne geçilmiştir. Bu düzenlemeler, engelli bireylerin haklarının korunması ve ÖTV muafiyeti gibi avantajların kötüye kullanılmasının önlenmesi açısından yerinde bir adım olmuştur. Yönetmelikte yapılan bu değişiklikler 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

4. Teknik Düzenlemeler

Yönetmeliğin 9, 15 ve 32. maddelerinde yapılan römork ve yarı römorkların tesciline ilişkin yapılan değişiklikler, ağırlık sınırlarının kaldırılmasıyla teknik uyumun sağlanmasını amaçlamaktadır. Artık, yüklü ağırlığı 750 kilogramın altında olan römork ve yarı römorklar da tescil edilecektir. Bu değişiklik, trafikte güvenliği artırmayı ve teknik standartlara uygun olmayan araçların kullanılmasını engellemeyi hedeflemektedir. Ayrıca, uygunluk belgesi bulunmayan araçların 2035 yılına kadar tescil edilmesi gerektiği belirtilerek uzun bir geçiş süresi tanınmıştır. Yönetmelikte yapılan bu değişiklikler 1 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

5. Sigorta ve Mali Yükümlülükler

Yönetmeliğin 18. maddesinde“Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, satış veya devri yapılacak araçtan dolayı motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı, vergi cezası ve trafik idari para cezası, 25/6/2010 tarihli ve 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanunun 30 uncu maddesine göre verilen idari para cezaları ile geçiş ücreti borcu ve taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmadığının ve trafikten çekilmiş veya çekilecek araçlar hariç olmak üzere aracın geçerli muayenesi ile aracı satış veya devir yoluyla alacak kişi adına satış ve devir tarihi itibarıyla geçerli olmak üzere zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunduğunun tespit edilmesi halinde noterler tarafından yapılır. Noterler tarafından yapılmayan her çeşit satış ve devir işlemleri geçersizdir.” şeklindeki değişiklik gereği, araçların satış veya devir işlemlerinde, devrin gerçekleşeceği tarih itibarıyla zorunlu trafik sigortasının yaptırılmış olması şartı getirilmiştir. Bu düzenleme, hem araç sahiplerinin hem de trafiğin güvenliğini artırmayı hedeflemektedir. Sigorta eksikliği nedeniyle oluşabilecek hukuki ve mali sorumluluklar önceden kontrol edilerek mağduriyetlerin önüne geçilmesi sağlanmıştır. Yönetmelikte yapılan bu değişiklikler 5 Aralık 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

6. Şeffaflık ve Denetim

Yönetmeliğin 31. maddesinde yapılan değişiklikler gereği, Tescil bilgileri, plaka basım talepleri ve diğer araç kayıtlarına ilişkin verilerin dijital ortamda saklanması, denetim süreçlerini kolaylaştıracaktır. Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu arasında veri paylaşımı sağlanarak denetimler daha etkili hale gelecektir. Ayrıca, plakaların basımı ve dağıtımında ilgili kurumlara erişim sağlanarak şeffaf bir işleyiş oluşturulmuştur. Yönetmelikte yapılan bu değişiklikler 4 Aralık 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

7. Sonuç

Yapılan değişiklikler, günümüz ihtiyaçlarına uygun, vatandaş odaklı ve uygulamada kolaylık sağlayan düzenlemeler içermektedir. Özellikle dijitalleşme ve elektronik veri sistemine geçiş, işlem süreçlerini hızlandırırken şeffaflığı artırmıştır. Bununla birlikte, engelli araçlarına yönelik düzenlemelerin, kötüye kullanımları önlemek açısından önemli bir adım olduğu görülmektedir. Ancak, bu tür sınırlamaların engelli bireyler ve aileleri üzerindeki etkilerinin dikkatle izlenmesi gereklidir.

Teknik düzenlemeler ve sigorta zorunluluğu gibi yenilikler, trafik güvenliği ve mali sorumluluk açısından yerinde kararlar olarak değerlendirilebilir. Geçiş süresinin uzun tutulması, vatandaşların uyum sağlamasını kolaylaştırırken uygulamada oluşabilecek sorunların önüne geçecektir. Bu nedenle, değişiklikler genel olarak ihtiyaca uygun ve yerinde adımlar olarak nitelendirilebilir. Saygılarımızla. 04.12.2024