10.10.2024 Tarihli Resmi Gazete ile Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Yapılan Değişikliklere İlişkin Bilgi Notu
Blog gönderi açıklaması.
ENERJI HUKUKU
10/16/202410 min read
A. Giriş
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) 02/11/2013 tarihli ve 28809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin (EPLY) lisans ve önlisans sahibi tüzel kişilere ilişkin pay devirlerini düzenleyen 57. maddesi, 17/08/2024 tarihli 32635 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik yönetmeliği ile değiştirilmiştir. Bu düzenlemede 57. maddenin birinci fıkrasına son cümlesinden önce gelmek üzere cümleler eklenmiştir; “Ancak (a), (b), (ç), (d), (f), (j) ve (k) bentleri haricinde yapılması planlanan ortaklık yapısı değişiklikleri, her defasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu onayına tabidir.[1] Bu kapsamda Enerji Piyasası Düzenleme Kurul onayı alınmadan ortaklık yapısı değişikliği yapılması halinde söz konusu önlisans, Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde iptal edilir.” ifadeleri yer almıştır. Bu şekilde kısıtlayıcı bir düzenleme getirildiği aşikardır. Bunun üzerine 10/10/2024 tarihli 32688 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Bu düzenlemede 57.maddenin birinci fıkrasına 17/08/2024 tarihinde eklenen cümlenin değiştirilmesi suretiyle yapılmıştır; ‘’Ancak (a), (b), (ç), (d), (f), (j) ve (k) bentleri haricinde diğer bentlerde yapılması planlanan doğrudan pay değişiklikleri ile %10 ve üzeri dolaylı ortaklık yapısı değişiklikleri, her defasında Kurul onayına tabidir.’’ ifadeleri yer almıştır. Bu çalışmada da Kanun ve Yönetmelik kapsamında önlisans ve lisans döneminde pay devrine ilişkin getirilen son düzenlemelere ve istisnalarına değinilecektir.
B. Elektrik Piyasasında Lisans ve Önlisans
Elektrik piyasasında faaliyet gösterebilmek için faaliyete başlamadan önce alınan lisans tek taraflı bir hukuki niteliğe sahiptir.[2] 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (EPK) m.4’e göre “Piyasada, bu Kanun hükümleri uyarınca lisans almak koşuluyla yürütülebilecek faaliyetler şunlardır: Üretim faaliyeti, İletim faaliyeti, Dağıtım faaliyeti, Toptan satış faaliyeti, Perakende satış faaliyeti, Piyasa işletim faaliyeti, İthalat faaliyeti, İhracat faaliyeti, (Ek:22/12/2022-7429/8 md.) Toplayıcılık faaliyeti’’. Ayrıca piyasada faaliyet gösterecek özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin, ilgili mevzuat hükümlerine göre anonim şirket veya limited şirket olarak kurulması ve anonim şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının nama yazılı olması şarttır.
Tüzel kişiler lisans almanın yanı sıra faaliyet alanlarına göre mevzuatın gereklerini yerine getirmekle yükümlüdür. Lisanslar, en çok kırk dokuz yıl için verilir. Üretim, iletim ve dağıtım lisansları için geçerli olan asgari süre on yıldır. Tüzel kişiler, EPDK tarafından belirlenen lisans alma, lisans yenileme, lisans tadili, lisans sureti çıkartma ve yıllık lisans bedellerini EPDK’ya ödemek zorundadır. EPLY’de ve EPK’de yapılan tanıma göre; Lisans, Piyasada faaliyet göstermek isteyen tüzel kişiye Kurumca verilen izin belgesini; önlisans ise üretim faaliyetinde bulunmak isteyen tüzel kişilere, üretim tesisi yatırımlarına başlamaları için gerekli onay, izin, ruhsat ve benzerlerinin alınabilmesi için belirli süreli verilen izni ifade etmektedir. Ayrıca belirtmek gerekir ki önlisans süresinde; gerekli izin, onay, ruhsat veya benzeri belgeleri alamayan, üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkını elde ettiğini tevsik edemeyen, EPDK tarafından belirlenen yükümlülükleri yerine getirmeyen tüzel kişiye lisans verilmez.
Lisans alınıncaya kadar, EPDK tarafından yönetmelikle belirlenen istisnalar dışında önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, paylarının devri veya payların devri sonucunu doğuracak iş ve işlemlerin yapılması veya Kurum tarafından belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda önlisans iptal edilir. Lisans aşamasında ise yapılacak pay devirlerinin şartları EPLY m. 57’de belirlenmiştir. Zira elektrik hizmetlerinin tamamı kamu hizmeti olduğundan piyasa oyuncularının EPDK tarafından bilinmesi gerekmektedir.
C. Elektrik Piyasasında Pay Devirleri
6098 sayılı Türk Ticaret Kanununun 490.maddesine göre kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmedikçe, nama yazılı paylar, herhangi bir sınırlandırmaya bağlı olmaksızın devredilebilirler. İlgili maddede geçen ‘’kanun’’ kelimesinden kasıt sadece TTK ile sınırlı değil mevzuattaki diğer kanunları da kapsamaktadır. Nitekim EPK, elektrik enerjisi lisansına sahip anonim veya limited şirketlerin pay devirlerini belirli koşullara tabi kılarak, EPDK’nın iznine bağlamıştır. Pay devirlerini düzenleyen EPLY’nin 57. maddesinin son hali şu şekildedir:
Pay devirleri
MADDE 57 – (1) (Değişik:RG-15/12/2017-30271) Lisans alınıncaya kadar veraset ve iflas nedenleri dışında önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, paylarının devri veya payların devri sonucunu doğuracak iş ve işlemler yapılamaz. Bu hüküm;
a) Halka açık olan payları ile sınırlı olmak üzere, halka açık tüzel kişilere ve halka açık tüzel kişi ortağı bulunan tüzel kişinin, söz konusu ortağının halka açık olan paylarından kaynaklanan ortaklık yapısı değişikliklerine,
b) Uluslararası antlaşmalar kapsamında kurulması öngörülen tesisler için önlisans verilen tüzel kişilere,
c) Önlisans sahibi bir tüzel kişinin ortaklık yapısında, yurt dışında kurulmuş olan ortakların ortaklık yapılarında oluşan değişiklikler sebebiyle gerçekleşen dolaylı pay sahipliği değişikliklerine,
ç) Önlisans sahibi tüzel kişi ile bu tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı tüzel kişi ortaklarının paylarının halka arz edilmesi kapsamında, söz konusu önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında oluşacak doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine,
d) Pay sahiplerinin rüçhan haklarının kullanımına bağlı olarak önlisans sahibi tüzel kişinin mevcut ortakları arasında oluşan pay değişiklikleri sebebiyle, söz konusu önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında gerçekleşen doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine,
e) Önlisans sahibi tüzel kişinin önlisansına derç edilmiş tüm dolaylı pay sahiplerinin pay oranları değişmeksizin doğrudan ortak haline gelmesi sonucunu doğuran değişiklikler ile tüm doğrudan pay sahiplerinin pay oranları değişmeksizin dolaylı pay sahibi haline gelmesi sonucunu doğuran değişikliklere,
f) Özelleştirme programında yer alan önlisans sahibi tüzel kişinin kamu uhdesindeki paylarının satış veya devri nedeniyle ilgili önlisans sahibi tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısında oluşan değişikliklere,
g) (Değişik:RG-19/11/2022-32018) Önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında kontrol değişikliği oluşturmayacak şekilde yapılan doğrudan veya dolaylı pay değişikliklerine,
ğ) Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan önlisans sahibi tüzel kişilerin ortaklık yapısında, kamu kurum ve kuruluşu niteliğini haiz ortak dışında yeni ortak alınmamak kaydıyla, sermaye artışı ve/veya ortakların değişmesinden kaynaklanan doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine,
h) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri kapsamında, önlisans sahibi tüzel kişi ile bu tüzel kişinin doğrudan ve dolaylı tüzel kişi ortaklarının kendi paylarını iktisap etmesi sonucu, söz konusu önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında gerçekleşen doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine,
ı) Yurt dışında kurulmuş tüzel kişilerce veya bu tüzel kişilerce kontrol edilen ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında kurulmuş tüzel kişiler tarafından, yurt dışı kaynak kullanılmasısuretiyle önlisans sahibi tüzel kişilikte gerçekleştirilen doğrudan veya dolaylı pay edinimlerine,
i) Önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında doğrudan veya dolaylı paya sahip olan ve eşler ile aralarında birinci derece kan hısımlığı bulunan gerçek kişiler arasında yapılan pay devirleri sonucunda söz konusu önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında gerçekleşen doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine,
j) Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından yönetimine el konulan önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısında gerçekleşen doğrudan veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine,
k ) (Ek:RG-16/2/2019-30688) YEKA için verilen önlisanslarda, önlisans sahibi tüzel kişinin doğrudan ve/veya dolaylı ortaklık yapısı değişikliklerine, uygulanmaz.
(Ek cümleler:RG-17/8/2024-32635) (Değişik cümle:RG-10/10/2024-32688) Ancak (a), (b), (ç), (d), (f), (j) ve (k) bentleri haricinde diğer bentlerde yapılması planlanan doğrudan pay değişiklikleri ile %10 ve üzeri dolaylı ortaklık yapısı değişiklikleri, her defasında Kurul onayına tabidir. Bu kapsamda Kurul onayı alınmadan ortaklık yapısı değişikliği yapılması halinde söz konusu önlisans, Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde iptal edilir. (Ek cümle:RG-9/5/2021-31479) Bu fıkra kapsamındaki değişikliklerin, gerçekleştirildiği tarihten itibaren altı ay içerisinde EPDK Başvuru Sistemi üzerinden Kuruma bildirilmesi zorunludur.
RG-17/8/2024-32635
Ancak (a), (b), (ç), (d), (f), (j) ve (k) bentleri haricinde yapılması planlanan ortaklık yapısı değişiklikleri, her defasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu onayına tabidir.
RG-10/10/2024-32688
Ancak (a), (b), (ç), (d), (f), (j) ve (k) bentleri haricinde diğer bentlerde yapılması planlanan doğrudan pay değişiklikleri ile %10 ve üzeri dolaylı ortaklık yapısı değişiklikleri, her defasında Kurul onayına tabidir.
17/08/2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik değişikliğinde (RG-17/8/2024-32635), "(a), (b), (ç), (d), (f), (j) ve (k) bentleri haricinde yapılması planlanan ortaklık yapısı değişikliklerinin her defasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) onayına tabi" olduğu belirtilmiştir. Bu düzenleme genel olarak ortaklık yapısı değişikliklerinin EPDK onayına bağlı olmasını ve bu onayın her durumda alınmasını gerektiriyordu. Ancak, hangi tür değişikliklerin onaya tabi olduğu konusunda net bir sınır koymamıştı.
10/10/2024 tarihli yönetmelik değişikliği (RG-10/10/2024-32688) ile bu ifade yeniden düzenlenmiş ve daha net hale getirilmiştir. Bu yeni düzenleme, doğrudan ve dolaylı pay değişiklikleri arasındaki ayrımı vurgulayarak, hangi durumların Kurul onayına tabi olduğunu daha ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır:
"Doğrudan pay değişiklikleri" ifadesi ile, ortaklık yapısında doğrudan bir pay devri olması durumunda Kurul onayı gerektiği belirtilmiştir.
"Dolaylı ortaklık yapısı değişiklikleri" ifadesi ile, %10 ve üzeri bir oranda dolaylı ortaklık yapısında değişiklik olması durumunda da Kurul onayı gerektiği açıklanmıştır.
%10'dan düşük dolaylı pay değişikliklerinin ise önceki düzenlemenin aksine artık bu kapsama alınmadığı anlaşılmaktadır.
Bu değişikliğin yapılmasının muhtemel nedeni, yönetmelik kapsamındaki uygulamaların daha net bir şekilde belirlenmesi ve belirsizliklerin ortadan kaldırılmasıdır. İlk düzenlemede, dolaylı pay değişikliklerinin hepsi onay gerektiren durumlar arasına alınmıştı ve gereksiz bir bürokrasi yükü anlamına gelmekteydi. Yeni düzenleme ise bu belirsizliği ortadan kaldırarak yalnızca %10 ve üzeri dolaylı değişikliklerde onay gerekliliği getirmiştir. Böylelikle, daha düşük dolaylı pay değişiklikleri için süreç hızlandırılmış ve piyasa aktörleri için daha esnek bir yapı sağlanmıştır. Bu şekilde, yönetmelik uygulamada daha pragmatik ve işlevsel bir hale getirilmiştir.
57. maddenin ikinci fıkrası, sermayesi belirli bir oranın üzerinde olan pay devirlerini ve lisans sahibi tüzel kişilerin ortaklık yapısında kontrol değişikliği gibi önemli değişiklikleri detaylandırmaktadır. Bu değişikliklerin Kurul onayına tabi olması gerektiğini belirterek, piyasanın denetim altında tutulmasını ve bu tür değişikliklerin piyasadaki yapıyı olumsuz yönde etkilememesini amaçlar. Özellikle tarifesi düzenlemeye tabi olan lisans sahibi tüzel kişilerin sermayesinin yüzde 10 veya daha fazlasını temsil eden paylarının devri gibi durumlarda onay gerekliliği getirilmiştir.
10/10/2024 tarihli düzenlemede, doğrudan ve dolaylı pay değişiklikleri ile ilgili daha spesifik ve net ifadeler getirilmiştir. Bu değişiklik, ikinci fıkrada yer alan ve lisans sahibi tüzel kişiler için belirli oranlarda pay devrinin onay gerekliliği kuralıyla uyumlu olup bu gerekliliklerin bir uzantısı olarak değerlendirilmelidir. İkinci fıkrada belirtilen kontrol değişiklikleri, belirli oranların üzerindeki pay devirleri ve Kurulun onayına tabi olma şartları, 10/10/2024 düzenlemesindeki düzenlemelerle paraleldir.
Sonuç olarak, 10/10/2024 tarihli değişiklik ile 57. maddenin ikinci fıkrasının düzenlemeleri arasında bir uyum söz konusudur. İkinci fıkrada getirilen pay devri ve kontrol değişikliklerine yönelik düzenlemeler, 10/10/2024 tarihli değişiklikle daha net hale getirilmiş ve uygulamada belirsizliklerin ortadan kalkması sağlanmıştır. Bu düzenlemeler, elektrik piyasasında sermaye yapısında meydana gelebilecek değişikliklerin, piyasa denetimini bozmayacak şekilde yapılmasını ve her durumda Kurul onayının alınarak şeffaflığın sağlanmasını hedeflemektedir.
D. Sonuç
Özetle, 17/08/2024 tarihli yönetmelik değişikliği, EPDK'nın ortaklık yapısı değişikliklerine onay zorunluluğu getirmiş, ancak hangi durumların onaya tabi olduğuna dair net sınırlar koymamıştı. 10/10/2024 tarihli düzenleme ise bu durumu netleştirerek doğrudan ve dolaylı pay değişiklikleri arasında ayrım yapmış ve yalnızca %10 ve üzeri dolaylı değişikliklerde onay gerekliliği getirmiştir. Bu değişiklik, piyasa işleyişini hızlandırmak ve gereksiz bürokratik engelleri ortadan kaldırmak amacıyla yapılmıştır. 57. maddenin ikinci fıkrası ile uyumlu olan bu yeni düzenleme, sermaye yapısında meydana gelen değişikliklerin Kurul onayı ile daha şeffaf ve denetim altında yapılmasını hedeflemektedir.
Saygılarımızla.16.10.2024
[1] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/08/20240817-7.htm
[2] Yavuz, Mustafa, Elektrik Piyasası Kanunu’nun Öngördüğü Hukuki Rejim ve Elektrik Tedarik Sözleşmeleri-özellikle İkili Anlaşmalar-, 2011, XII Levha,s.49-55.
